AZKEN ALBISTEAK.
ETXERAT. Maiatzaren 3an ETAk Genevan desegingo zela iragarri zuen. Orain arte bake iraunkorraren bidean egindako urrats guztiak garrantzitsuak izan badira ere, urrats hau ezinbestekoa zen. Prozesu luze baten bukaera eta egoera politiko berri baten abiapuntua zen.
Dena den, egoera politiko berri gisa izendatu dena ez da errealitatean, guretzako, nahi eta desio dugun egoera politiko berri hori, euskal gizarteak exijitzen eta iristeko lanean jarraitzen duen agertoki politiko berri hori. Egoera berri honetan bada berrikuntzarik: zenbait gertaera ez errepikatzeko ziurtasuna dago; hala eta guztiz ere, agertoki berberan, bake prozesua geldiarazten duten egoera batzuk indarrean mantentzen dira, 16 heriotza biktima eragin dituena, konponezinak diren kalteak eta gaur egun eragiten jarraitzen direnak, gu guztioi zein espetxean ditugun gure senideoi sufrimendu amaigabe bat eragiten diguna.
Iragan maiatzean sakabanaketa espetxe politika indarrean jarri zutenetik 29 urte bete ziren. Hiru hamarkada hauetan eskubideak urratu eta sufrimendua eragiten duen espetxe politika honek indarrean jarrai zezan adierazpen eta argudio ugari entzun izan dira, baina guk espetxe politika hau indarrean egon dadin inoiz ere arrazoirik ez dela izan ongi asko dakigu. Sakabanaketa ETAren desagerpena lortzeko indar neurri eta txantaia gisa beharrezkoa zela esaten zen: helburu hau lortzeko baliabide guztiak egokiak omen ziren. Behin ETA desagertuz gero, sakabanaketa bertan behera geldituko zela adierazi zuten, eta norbaitek data eta ordua ere zehaztu zituen: ETA desagertu eta handik 48 ordura sakabanaketa indargabetuko lukete.
Salbuespen neurriek eragindako ondorioen pairatzaile zuzenak gara gu, urrunketaren lehen kaltetuak gara eta asteburo gure bizitzak arriskuan jartzen ditugunak ere bagara. Astebururo ehunka haur, nerabe, pertsona adindu edota gaixo, adin eta egoera guztiko pertsonak istripu bat sufritzeko beldurrez irteten dira errepidera, oinaze eta nekeari aurre eginez, batzuen mendeku gosea asetuz horrela. Urrunketa ez da soilik “presoen aferan” kokatua dagoen korapilo bat, euskaldun askori eragiten dien neurria da eta bere ondorioak euskal gizartean bizkar gainean erortzen direnak.
Gaur egun, ETA desegin ondoren, inolaz ere zuritu ezin dena zuritzeko ez dago aitzakiarik. Eskubideak urratzen dituen salbuespenezko espetxe politikak ezin du minutu bakar bat gehiago ere iraun, sakabanaketaren oinarria mendekua baizik ez baita. Euskal gizarteak egoera hau gainditu nahi du.
Sufritzen duen jende orok bezala, guk ere sufrimendua atzean utzi nahi dugu, aurrerantz egiteko itxaropena behar dugu eta egoera hau bertan behera utzi behar deneko konfiantza behar dugu. Aurrekoetan ere honelakoak adierazi izan ditugu eta orain berriz ere adierazi nahi dugu. Etxeratek indarkeria mota guztiek eragindako sufrimendua aitortu egiten du. Gurean sufrimendua zer den oso ongi dakigu eta horrexegatik beste sufrimendu batzuk ere aitortzeko gauza gara. Euskal Herriko biktima gehienekin gertatzen den bezalaxe, euskal presoen senideok asko sufritu dugun arren guk ez dugu inolako mendekurik nahi. Gertatu dena berriz ere gerta ez dadila nahi dugu.
Egoera politiko berriak gatazkaren indarkeriaren eraginez sortutako ondorio guztiak entzun, sendatu eta konpondu behar dituela uste dugu; eta norabide horretan, euskal preso eta iheslarien afera ardatz nagusia izango da. Baina, bien bitartean, senide eta lagunok hemen gaude, dispertsio politikaren erdigunean. Ezin dugu gure sufrimendua iraganean utzi, iraganean hitz egin, eta, behingoz, oraina eta etorkizunean hitz egiten hasi.
Iraganeko egoera baten baitan diseinatutako eta indarrean dagoen salbuespeneko espetxe politika gainditzeko berebiziko presa dugula adierazi beharra dugu. Ez dugu onurarik nahi. Etxeratek eskubideetaz hitz egiten du eta eskubideak ez daude kontrapartidetara lotuak, ezin dute baldintzatuak izan.
Etxeratek ere Foro Sozialaren premiazko agendak adierazitakoarekin bat egiten du, gure elkarteak ere egitura honetan parte hatzen baitu. Agenda hori erakunde eta eragile politiko eta sozial ezberdinekin partekatzen ari da, presoak gizartean txertatzea lortzeko, hurbiltzea lortzeko, gaitz larri eta sendaezinak dauzkaten presoak askatzeko, presoen gradu aldaketa lortzeko dauden oztopoak ezabatzeko eta zigorren batzea Europako arauen arabera lortzeko. Berriz ere, presoen urruntzea bertan behera utzi behar dela eta gaixorik dauden presoak askatu behar direla adierazi nahi dugu, eta ezberdinen arteko akordioen bidez konponbidearen bidean aurrera egiteko gizarteari deialdia egin nahi diogu.
Indar politikoei, erakundeei eta Gasteizko eta Iruñeako legebiltzarrei bide berri eta zail honetan aurrera egiteko sendotasuna eskatu eta gizarte zibilaren lana babestea exijitzen dugu. Berriro diogu, ez gaude onuretaz hizketan, ez gaude sarietaz hizketan, ez opari ez kontrapartidetaz: eskubideetaz eta horien urraketen ondorio lazgarrietaz hitz egiten dugu; balizko biktima potentzialetaz hitz egiten ari gara. Urrunketa indargabetu behar dela garbi asko adierazten duen euskal gizarteak dispertsio politikak eragindako biktima berri bat onartuko luke?
Etxean eta bizirik nahi ditugu!
ETXERAT. Datorren igandean, ekainak 17, Lasterbidean ekimenaren VI. edizioa ospatuko da Ondarrun. Korrikaren kirol eremutik jaiotako euskal preso eta iheslari eta haien gertukoekiko elkartasun herri ekimena da Lasterbidean.
Nazio elkartasun lasterketa dugu Lasterbidean, 2012. urtean hain justu lehenbizi Oiartzunen gauzatu zena. Sei urte joan badira ere, zoritxarrez, arineketan darraigu, urrunketari eta salbuespeneko espetxe politikari bidezidorra topatu nahian
Lasterbidean urtero antolatzen dituzten lagunek, beste ezeren gainetik, kirolzaleak dira. Kirola, oro har, eta, zehazki, lasterka egitea, maite dute. Kirola egiten dute sarri, eta horrexegatik, beste behin ere, Ondarrun oraingoan, gogoko dutena egiteaz gain, elkartasuna emango dute baita ere.
Ibon Iparragirre euskal preso ondarrutarraren gertukoek jantziko dute lehenengo zenbakia izango duen dortsala. Arrasateko Aita Meni zentroan oraingoz preso dagoen Iboni omenaldi txikia egin nahi diote antolatzaileek. Ibon eta gaixo dauden gaionontzeko presoen askatasuna exijitzeko keinua hain justu.
2012. urte hartan helmugara laster batean iristeko sortu zuten Lasterbidean. Urrun da Oiartzunen korritutako kilometro sorta. Bost urte joan badira ere, zoritxarrez, arineketan darraigu, preso eta iheslarien urrunketari bidezidorra topatu nahian.
Goizeko 9:00etan dortsalen banaketa izango da Itxas Aurren eta 11:00etan emango zaio hasiera lasterketa luzeari, 8 kilometroko zirkutoa prestau da horretarako. Ondoren lasterketa laburra abiatuko da. 13:30etan ekitaldi txiki bat aurreikusten da.
ETXERAT. Frantziar estatuan dagoen Asier Ezeiza euskal preso politiko hernaniarra Tarascondik Mont-de-Marsango espetxera (160 km) lekualdatu dute.
ETXERAT. Endika Lejarzegi euskal preso politiko algortarra aske 15 urteren ondoren. Monterroxoko espetxetik atera berri da. Ongi etorri Endika! Bat gutxiago!
ETXERAT. Nafarroako Foro Sozial Iraunkorrak, Sare-k eta Etxerat-ek prentsaurrekoa eman dugu gaur Iruñean garai berrirako espetxe politika berria eskatzeko eta gai honen inguruan datozen egunean Iruñean egingo diren bi mahi inguru aurkezteko
Expe Iriarte (Foro Soziala):
ETAren desagerpenak aro berri bat ekarri du eta Madrilgo Gobernuaren aldaketak itxaropenerako leiho bat ireki du. Gure iritziz, bi faktore horiek espetxe-politikaren egokitzapena ahalbidetu beharko lukete.
Foro Sozialean uste dugu Nafarroako gehiengo politiko, sindikal eta soziala bat datorrela gogoeta horrekin.
Lehenik eta behin, adierazi nahi dugu gure iritziz presoen aferaren konponbidea ezinbestean lotuko zaiola eragindako minaren aitortzari eta biktimen erreparazio-dinamikari. Erreparazio horrek konkrezio ezberdinak izan ahal izango ditu, eta horiek errespetua eta akordioa abiapuntu izanda eraiki beharko dira.
Geure iritziz, beraz, gehiengo instituzional, politiko, sindikal eta sozialak eratzeko unea da, bai Nafarroan bai Euskadiko Autonomia Erkidegoan. Hiru erreiak behar ditugu, Iparraldearekin batera helmuga berera iristeko: gizarte bat bakean, preso edo ihesean diren pertsonarik gabe.
Horrexegatik, hain zuzen ere, bi mahai-inguru antolatu ditugu "Espetxe-politika berri bat aro berrirako" goiburupean. Bi saioak ekainaren 14an eta 20an izango dira, Iruñean.
Lehendabizikoan, gizarte zibileko zenbait pertsonalitatek parte hartuko dute, hala nola, Francisco Javier Eneriz (Nafarroako Arartekoa), Libertad Frances (abokatua eta Salhaketako kidea), Patxi Zabaleta (abokatua eta politikari ohia), Mikel Armendariz (abokatua) eta Adriana Goikoetxea (Amnesty International erakundeko Nafarroako koordinatzailea).
Bigarrenerako, espetxe-politika aldatzearen alde agertu diren alderdi politikoak gonbidatu ditugu: Geroa Bai, EH Bildu, PSN, Ahal Dugu eta Izquierda-Ezkerra.
Inma Erreak gidatuko ditu bi mahai-inguruak. Biak Iruñeko Hezitzaile Eskolan (Ezpeleta Jauregian) izango dira, 19:00etatik aurrera.
Bi mahai-inguruetan, Foro Sozial Iraunkorrak maiatzaren 29an Bilbon aurkeztutako "konponbiderako premiazko agenda"-n proposatutako bost puntuetan sakonduko dute hizlariek:
-
Gaixotasun larriak dituzten presoak. Aplikatuko diren politikek zigorren humanizazio-printzipioa izan beharko dute ardatz; betiere saihestu behar da zigor-betetzeak gaixotasunarengan izan dezakeen eragin negatiboa, eta osasun-egoeraren arabera egokitu beharko da zigorraren betetzea.
-
Zigorra betetzeko lekua edo destinoa. Indarrean dagoen politika gainditu beharra dago, presoak norberaren bizilekutik urrutiratzen dituena. Presoen familia-ingurunetik gertu dauden espetxeetara hurbilketa efektiboa lortu behar da.
-
Gradu-politika. Lehen graduari eusteko egoera gainditu behar da. Egun Presoen %92 lehen graduan daude sailkatuta. Egiazki pertsona bakoitzaren zirkunstantzien arabera gradu progresioa aplikatuko duen politika berrira jo beharra dago, eta ez eutsi, egun egiten den moduan, zigortua izan zen delituen araberako edo bere espetxealditik at dauden baldintzen araberako politikari.
-
Zigorren pilaketa. Beharrezkoa da, era berean, Europako Batasuneko beste estatu batzuetan ezarritako zigorrak pilatzen diren kasuetan, aplikatu beharreko irizpidea Europako araudiak eta ebazpenek ezarritakoa izatea espetxealdiari dagokionez.
-
Beharrezkoa da Euskadiko Autonomia Erkidegora eta Nafarroako Foru Erkidegora ekartzea espetxe-alorreko eskumenak. Beharrezkoa da, baita ere, espetxe-zaintzaren ardura epaitegi naturaletara itzultzea
Gure iritziz, eta kontrastatzeko aukera eman diguten hainbat eragileren iritziz, bost puntu horiek edozein konponbide-agendatan premiaz landu beharko lirateke. Nafarroan eta Euskadiko Autonomia Erkidegoan adostasuna eta akordioa ardatz hartuta eraiki beharko da konponbide-agenda hori, eta erakundeen, alderdi politikoen, gizarte zibilaren eta preso diren pertsonen iritzia kontuan izango du. Zentzu horretan, berresten dugu preso diren pertsonekin zerikusia duen edozein erabaki beraien adostasuna izanik hartzea komeni dela.
Berriz diogu, ez dugu inolako kontraprestazio- ez pribilegio-estrategiarik defendatzen, soilik legedia arrunta aplikatzea baizik.
Errealistak gara eta ez dugu keinu ikusgarririk espero. Jakin badakigu mugimenduak, gertatzen direnean, modu gradualean gauzatuko direla.
Akordio politiko, sozial eta sindikal zabal bat defendatzen dugu, irtenbide orekatu eta arrazoizkoa ekarriko duena. Irtenbide horrek erantzun beharko die biktimen eskubideei eta arrazoizko epe batean presorik gabeko agertokia nahi duen gizarteko gehiengoaren nahiari.
Mertxe Txibite (Etxerat): "Guk eskubideaz hitz egiten dugu eta eskubideak ez daude kontra-partidei lotuta"
Joan den asteburuan, beste behin ere, azken 30 urteetan gertatu den bezalaxe, ehunka edo milaka kilometroko bidaia amaigabeak egin ditugu. Bidaiak egiteko ordu luzeak behar izateaz gain, itxaronaldi luzeak eta oztopo zein arriskuak jasan behar izan ditugu beste behin ere. Euskal preso politikoen senide eta lagunek sufrimendua atzean ezin dugula utzi gogorarazi behar dugu, gure sufrimendua orainaldiari lotuta jarraitzen badu hertsiki. Balizko biktimak gara gu.
Guk presa daukagu, berebizikoa, gainditutako egoera baten baitan diseinatutako salbuespenezko espetxe politika mantentzea onartezina delako. Ez dugu kontra-partidarik ezta abantailarik proposatzen. Ez ditugu abantailak eskatzen. Guk eskubideaz hitz egiten dugu eta eskubideak ez daude kontra-partidei lotuta.
Espetxe politikari dagokionez, bat gatoz preso dauden pertsonen bergizarteratzearen inguruan Foro Sozialak proposatzen duen larrialdirako agendarekin, baina berriro ere diogu, guztiz premiazkoa da urrunketarekin bukatzea eta gaixo dauden presoen askatasuna lortzea eta hori gauzatu nahian, euskal gizarteari deialdia egiten diogu eta bide batez, desberdinen arteko akordioak lortu ahal izateko lanean jarraitzeko batzen gaituenaren inguruan arituz eta, ez alderantziz, konponbidean urratsak ematen jarraitzeko.
Mikel Mundiñano (Sare): "Erantzunak anitza izan behar du"
ORAIN PRESOAK
* Horixe da egiteko dugun lana.
* Lan horrek denon egitekoa izan beharko luke, pertsona, alderdi eta instituzio guztiena.
* Denoi dagokigu gure herriaren historiako atal dramatiko hau behin betiko ixtea. Eta denoi helarazi nahi dizuegu aktibatzeko eta mobilizatzeko deia. Eskubidez ari gara, giza eskubidez. Denboran gehiegi luzatu den sufrimenduzko aro bati irtenbidea emateaz ari gara. Bakeaz ari gara, presorik gabe bakean bizi nahi duen gizarte batetaz ari gara.
* Behin eta berriz errepikatuko dugu, Kanboko erabakiaren ondoko aro berri eta esperantzagarri honetan, euskal presoen gaiaren irtenbidea agenda politiko eta instituzionalen erdigunean egon behar dela, baina baita gizarte zibila osatzen dugunon agendan ere. Sareren ustez, euskal presoen arazoarekin batera, modu paralelo batez biktima guztien gaian ere aurrerapausoak eman behar dira.
