AZKEN ALBISTEAK.
ETXERAT. EHUko ikasturte hasierako ekitaldiaren harira, kontzentrazioa burutu zuen Etxeratek Bilbon astelehelen honetan, hilak 12. Bertan, erakunde horrek euskal presoei duela urte batzuk inposatu zien betoa salatu zen. Lurdes Rodrigezek Etxeraten izenean hitz egin zuen komunikabideen aurrean, jarraian dituzue burututako adierazpenak:
"EHUko 2016-17 ikasturteari hasiera emateko ekitaldian bildu gara euskal preso politikoen senideen, EHUko sindikatu, irakasle, AZP zein ikasleen ordezkaritza, EHUko eta Eusko Jaurlaritzaren agintariei gure eskaera helarazteko: euskal presoek EHUn ikasteko eskubidea dute. Presoak Euskal Herriko seme-alabak dira eta hemengo ikastetxeetan, euskaraz, ikasi nahi dute, horregatik, eskubide hori berma diezaieten galdegiten diegu EAEko agintariei.
Laurogeiko hamarkadan hasi ziren euskal presoak EAEko unibertsitate publikoan ikasten; baina, 2003an kaleratu zituzten, eta une honetan Espainiako espetxeetan dauden presoek ezin dute EHUn ikasi. Urte hauetan guztietan, EHUko eta EAEko agintariek ezer gutxi egin dute presoen ikasteko eskubidea bermatzeko.
Izan ere, Autonomia Erkidegoko Erakundeek ezintasuna agertu dute, eraso bidegabe horri legeen zein politikaren arloetatik erantzuteko. Berez, hedabideetan eta batzarretan agertu duten aldeko diskurtsoak ez du egunerokotasunean eraginkortasunik izan.
Horregatik, gaur, 2016-17 ikasturteari hasiera emateko ekitaldira etorri diren Eusko Jaurlaritzaren agintariei eta Unibertsitateko ordezkariei presoen ikasteko eskubidea berma dezatela eskatzera etorri gara.
Jaurlaritzako gobernukideei hezkuntza eskubidea gauza dezatela eskatzen diegu. 2004an onartu zen Unibertsitateko Legeak euskal herritar ororen ikasteko eskubidea jasotzen du, baita legeak behar duen garapena ere. Baina Lakuako agintari politikoek ez dute legeak agintzen duena bete.
EHUko Errektoretzari euren zeregina bete dezala eskatzen diogu. Orain arte, EHUk bere funtzio nagusiaren debekua onartu du, hots, Espainiako espetxeetan Euskal Herriko ikasle presoei irakasteko debekua. Orain arte, ez du lortu EHUk Madrilgo Gobernuak exijitzen duen hitzarmena, presoak matrikulatu ahal izateko.
Urteotan guztietan, Gasteizko Gobernua eta EHU Madrilera begira egon dira, hitzarmena noiz lortu; baina, eurei dagozkien ardurak eta zereginak bete barik.
Espainiar zein frantziar espetxe politikek euskal preso politikoak zigortzeko xedea dute: urruntze eta bakartze politikak, zigorren luzapena eta oinarrizko eskubideen urraketa... Hezkuntzaren debekua testuinguru honetan kokatzen dugu. Eta presoak zigortzeaz gain, gu geu ere, senitartekook zigortzen gaituzte.
Horregatik, politika anker hori gainditzea da gure xedea: hezkuntza eskubidearen urraketari amaiera ematea, hain zuzen ere. Xede hori lortzeko beharrezkoak diren neurri politikoak eta akademikoak har ditzaten eskatzen diegu EHUri, Hezkuntza Sailari eta Gasteizko Gobernuari.
Azken urteotan bezala, hezkuntza eskubidearen bi arlo nagusiri heltzeko eskaera egiten diegu:
- Espainiako espetxeetan dauden euskal presoek EHUn ikasteko behar den hitzarmena sinatzea.
- Gaurko bazterkeria eta disfuntzioak gaindituz, Frantziako espetxeetan dauden presoei EHUn ikasteko baldintza egokiak eskaintzea, kalitateko hezkuntza eta doakotasuna bermatuz. Horretarako, EHUren konpromiso sendoa ezinbestekotzat jotzen dugu.
Hezkuntza eskubidea bermatzeko bide honetan, Eusko Jaurlaritzaren eta EHUren konpromiso sendoa ezinbestekotzat jotzen dugu.
Xede bikoitz horretan, eskerrak eman nahi dizkiegu bide luze honetan egunean-egunean gurekin lanean ibili diren euskal sindikatuen ordezkariei eta EHUko irakasle, AZP eta ikasleei; eurei esker, euren lan isilari esker, gauzatzen baita presoen ikasteko aukera."
“Oraindik ezin izan diogu kontatu bere ama nola hil zen“, salatu du bere sendiak. Josune Arriagak ezohiko komunikazioa zuen baimenduta gaur arratsalderako. Topaserako (Salamanka) lekualdaketa gaur goizean izan da.
ETXERAT. Bere familia kideek Etxerati jakinarazi diotenez, Josune Arriaga euskal preso politikoa Topaseko (Salamanka) espetxera lekualdatua izan da gaur goizean.
Traslado horrek, gaur arratsalderako baimenduta zuen vis a vis komunikazioa galarazi dio Josune eta haren familiari, bere amaren heriotzatik, familia elkartzeko zuten aukera bakarra zen. Euskal preso politikoaren famili kideek azaldu dutenez, oraindik ezin izan dute ama nola hil zen inguruan berarekin hitz egin. Josune Arriagaren senideentzat ere aukera bakarra zen izebarekin egoteko, 900 kilometroko desplazamendua egitera derrigortuak izan gabe.
Bere amaren heriotza baino bost egun lehenago, Kartzela Erakundeek presoak hura ikusteko eskatutako traslado baimena ukatu zuen. “Zuk diozu hiltzen ari dela” izan zen espetxeak emandako erantzuna, osasun txostenak aurkeztu arren. Irailaren 7an, azkenik, bere ama zendu zen, eta 9an, Josune Arriaga Iruñera trasladatua izan zen hiletan izateko. Oraingoan ere, Kartzela Erakundeek erabaki zuten bere amari azken agurra nola eman: baimena eskatu arren, ez zioten gorpuaren errausketan egoten utzi.
Etxeraten irudiko, egungo espetxe politikaren mendeku xedea horrelako egoeretan bereziki geratzen da agerian. Oraindik bizirik zegoenean bere ama ikusteko debekua, errausketan egoteko baimena ukatzea eta familiarekin egon baino ordu batzuk lehenago lekualdatzea, oinazea areagotzeko borondate garbia bezala baino ezin da ulertu. Hori da, eta ez beste ezer, dispertsio politikaren helburu bakarra.
ETXERAT. Joan den asteburuko gertaera larriak salatu ditu gaur Hernanin Etxeratek. Kordobara zihoan furgoneta pistolaz geldiarazi zuen Guardia Zibilak. Masiboa izan den prentsaurrekora Mirentxin elkartasun kolektiboko furgonetak, zein egoera hori pairatu zuten bi gidariak izan dira, lekukotasunak eskainiz. Jarraian, Etxeraten adierazpenak dituzue:
"Joan den larunbatean, goizeko lauretan, Guardia Zibilaren kamuflatutako bi kotxek, armak leihatilatik aterata, Kordobara bisitak egitera zihoan euskal preso politikoen senideen furgoneta geldiaraztera derrigortu zuen autopista erdian. Furgonetan zeuden sei pertsonek ikusi zuten nola armak eskuan zituzten lau agente korrika hurbiltzen zitzaizkien. Antza oso urduri zeuden agenteak. Ibilgailuko ateak ireki, gidariari pistola buruan jarri eta kanpora atera eta lurrean etzatera derrigortu zuten. Gauza bera egin zuten bere kidearekin, eskuburdinak jarrita eskuak bizkar atzean jarri zizkioten, eta agente bat bere gainean jarri zen, asfaltoaren kontra mantenduz. Operatibo antiterrorista bat zela oihukatuz, Mirentxin Elkartasun Kolektiboko bi gidariak lurrean geldiarazirik mantendu zituzten, eta pistolekin ere apuntatuz, errepidera ateratzera derrigortu zituzten bidaiatzen zuten lau senideak.
Une oso gogorrak izan ziren: oldarkotasunak eta agenteen urduritasun eta asaldurak, edozein momentutan euren bizitzarekin bukatzera eraman zitzaketela pentsatzera eraman zituen senide eta gidariak. Jarraian, lehen pertsonan gertaera hau sufritu zutenek kontatuko diguten bezala.
Geroago, Guardia Zibilek akats bat izan zela esan eta erretiratu egin ziren. Halere, furgoneta ia ez zuten erregistratu, ezta bidaiariak identifikatu ere.
Aurretik, Kordobako espetxerako bi ordutik gorako bidaia geratzen zen, bi ordu bolantearen aurrean urduritasunak jota, ezarria den arrisku bat handituz. Horrez gain, bueltako 10 orduko bidaia geratzen zen, nekea, arriskua eta tentsioa gehituz.
Akats bat izan zen? Ohituegiak gaude gure senideak bisitatzeko ex-profeso antolatutako kontroletara, “zorizkoak” diruditen beste batzuetara non gu bakarrik gelditzen gaituzten, ohituegiak jazarpen eta jarraipen polizialetara, gertaera hauetan akats sinple bat baino ez ikusteko. Ez da gure bizitzak arriskuan diren lehen aldia. Errepidetik atera gaituzte, jarraituak izan gara, erasotuak... eta kasu hauetako bakar batek ere ez, ez du jaso artxibapen sistematikoa baizik, bertan behera geratu dira. Sarritan ematen diren gertaera hauetan, bidaiei beldurra, tentsioa eta neke psikikoa gehitzeko borondatea ikusten dugu guk; bidaiak zailtzeko eta are gogorragoak egiteko asmoa ikusten dugu; dispertsioaren beste aurpegi asko ikusten ditugu.
Gertaera honen indarkeria zuzenean sufritu zuten Mirentxineko bi gidariei elkartasuna adierazi nahi diegu Etxeratetik, eta gure errekonozimendua eskaini, dispertsioaren karga arintzeko egiten duten lanari. Gertaera honen jatorri edo zergatian, astebururo euren furgonetetan, bolantearen aurrean, eskaintzen diguten lan solidarioa eta bermea daudela baino ezin dugu pentsatu.
Komunikabideek gure errealitatea isilarazten jarraitzen duten bitartean, dispertsio politikak blindatua jarraituko du. Gizarteak bere aurpegi ugariak ezagutu ditzan behar dugu, bere inplikazioak eta bere ondorio latzak. Indar politikoek, sindikatuek eta eragile sozialek gure egoeraz jabetu eta horren arabera jardun dezaten behar dugu. Dispertsioa desaktibatzeko euren konpromisoa behar dugu. Egungo kartzela politikaren zigorgabetasuna eta arbitrariotasunei muga jartzeko benetako pausoak eman ditzaten behar dugu.
“Zuk diozu hiltzen ari dela” izan zen kartzelak emandako erantzuna bere ama zendu baino 5 egun aurretik, bera ikusteko trasladoa ukatu ziotenean.
ETXERAT. Josune Arriaga, Salamankan dagoen euskal preso politikoa, irailaren 9an Iruñera trasladatua izan zen irailaren 7an zendutako bere amaren hiletara joateko; gaixotasun luze baten ondorioz hil zen. Bost egun lehenago soilik, Topaseko espetxeak bere ama bisitatzeko baimena ukatu zion.
Poliziaz inguraturik, eta elkartasuna adierazi zion bere sendiaz zein pertsona ugariz lagunduta, hiletan baino ezin izan egon euskal preso politikoa, goizean egin zen amaren errausketan izateko baimena ere ukatu ziotelako.
Eskaera egindakoan entregatu ziren mediku txostenek amaren egoeraren larritasunaz ohartzen zuten arren, eskaera ukatua izan zen. “Zuk diozu hiltzen ari dela”, izan zen espetxeak egin zion aipua trasladoa ukatzen zion dokumentua entregatu ziotenean. Momentu horretan, Josune Arriagaren amaren egoera kritikoa zen, eta bere heriotza une batetik bestera gerta zitekeela adierazi zuten medikuek.
Josune Arriaga 2010eko maiatzean izan zen atxilotua, eta handik hilabete gutxira Topaseko (Salamanka) espetxera aldatua, bere bizitokitik 440 kilometrora. Denbora guzti honetan zehar, euskal preso politikoaren ama asteko bisitak eta hileko vis a visak egin gabe izan zen, bere gaixotasun larriak egin beharreko 900 kilometroak egitea galarazten zizkiolako. 2014ean, Iruñea bere jaioterrira trasladatua izan zen Josune Arriaga, ordubeteko bisita baterako, poliziaren zaintzapean.
Audientzia Nazionalak Euskal Herriko espetxeetarako trasladoak ukatzeko darabilen argudioetako bat gogorarazi nahi du Etxeratek: senideak bisitak egiteko galaraziak direnean, presoen trasladoak baimentzen dira. Baimentzen diren ordubeteko bisita hauek poliziaren zaintzapean eta normalean eskuburdinak jarrita egiten dira. Zenbait urteetan behin baimentzen diren bisita hauek, haatik, ez dute familia bizitza eskubidea urratua izatea galarazten. Beste aldetik, eta gertatutako kasu askok konfirmatzen duten bezala, bisitak baimendu eta ukatzen diren arbitrariotasunak, euskal preso politiko eta haien senideen oinazea areagotzen uzten die kartzela erakundeei.
ETXERAT. Arantzazun izan zen atzo euskal preso eta iheslari politikoen senideen elkartea. Bertan, dispertsio politikaren aurka kontzentratzeaz gain, Urkullu Lehendakariari "Dispertsioaren Haurrak" txostena eskura emateko beste saiakera bat egin zuen. Oraingoan, Loiolan ez bezala, Urkulluk elkarteko ordezkarien eskutik jaso zuen, eta hizketaldia izan zen bi eragileen artean dispertsio politikaren harira. Besteak beste, salbuespeneko politika horren desaktibazioaz galdegin zion elkarteak.
